Mijn oma was altijd een bezige bij ...
Mijn oma was een geweldige vertelster. De lange winteravonden uit mijn kindertijd veranderden vaak in een sprookje. Ik klom op een warme gemetselde Russische kachel met de slaaplek. Er brandde petroleumlamp met de reflector op de muur. En dit gele licht, hout dat knetterde in de kachel en bevroren fractalen op het raam creëerden die speciale sfeer die voor altijd zal worden herinnerd.
Mijn oma was altijd een bezige bij en een echt mensen-mens geweest. Ze bakte brood en koekjes, borduurde, breide warme sokken en vertelde mij allerlei fabels.
Op een keer vroeg ik mijn oma om te vertellen hoe ze mijn opa heeft ontmoet. Ik kende hem alleen via de foto’s en hoorde dat hij was gesneuveld tijdens de tweede wereldoorlog in Hongarije.
Het gebeurde in de winter, in de kerst festiviteiten, onmiddellijk na het feest van de geboorte van Christus, een speciale periode tot 18 januari, gewijd aan de vreugde van de geboorte van Christus. (Voor de duidelijkheid: Sommige oosters-orthodoxe kerken gebruiken ook nu nog de oude juliaanse kalender voor de bepaling van feestdagen. Dit is de reden dat in Rusland kerstfeest op 7 januari gevierd wordt. Er bestaat verschil in 14 dagen tussen gregoriaanse en juliaanse kalender.) Heel vaak komen mensen bij elkaar in deze lange feestelijke avonden voor lekker eten, liedjes zingen en magische sfeer van de feest proeven. Volgens de traditie gingen niet getrouwde meisjes een magische ritueel uit te voeren om hun toekomstige verloofde te voorspelen. En de krachtigste waarzeggerij moet je middernacht uitvoeren, zoals mijn oma zei. Toen vertelde ze mij dit verhaal ervaarde ik als of sta ik daar in haar verleden en kijk mee wat er gebeurt.
Alle meisjes die kwamen op bezoek met hun familie bij tante van mijn oma verzamelde zich in een kamer waar stond een grote spiegel. Iedereen moest twee kaarsen mee nemen. Er werd verloot wie eerste mag ritueel doen. Een lot was op mijn oma Stepanida gevallen en iedereen moest kamer verlaten. Ze zette twee brandende kaarsen aan de randen van de spiegel en voor de spiegel lag een schaar. En oma begon te fluisteren de gekoesterde woorden: “Mijn verloofde, kom naar mij toe voor avondeten…” Dit was een spreuk die heeft ze ooit van haar oma geleerd.
Ze moest lang in de spiegel kijken zonder te knipperen met ogen, midden in de nacht, in stilte en alleen in de kamer. Ondertussen leek de spiegel in mist gehuld.
“En ik werd zo bang”- zei mijn oma. Eerst werd de oppervlakte van de spiegel vaag en toen begon een huis met de deur steeds duidelijk te doorschijnen. Plotseling kraakte de deur en kwam een beeld met de man in grote kamer die was bezig met schoenen te repareren. Mijn oma schrok heel erg. Dit was niet dat ze wou zien. Ze was verliefd op een jonge man die lijkte totaal niet op deze man die heeft ze net gezien. En de man rechtte zijn schouder en glimlachte .
Mijn oma herinnerde zich dat schaar ligt voor de spiegel. Ze greep ze en knipte de lucht in, volgens de ritueel. En blijkbaar raakte ze kaarsen aan. De vloer leek te schommelen. Er viel iets… Alles viel in duisternis. Over paar minuten kwamen alle meisjes in de kamer en vroegen ze wat er gebeurt.. Maar mijn oma zei niets, ze was bang dat ze zouden haar uitlachen. En 's morgens, toen ze wakker werd, begon ze zelf te twijfelen aan wat ze 's nachts had gezien.
Maar het was niet eerste en niet de laatste keer wat gebeurde in zulke magische avonden en nachten. Heel vaak werd de haan in waarzeggerij gebruikt. In een kamer op de vloer wordt een schaal met de water en andere schaal met granen gezet. Tegen de muur wordt de spiegel opgezet. Er wordt algemene vraag gesteld door een of andere vrijgezelle jonge dame over haar toekomstige echtgenoot: ” Met wat voor type man ga ik trouwen?” Er wordt de mooiste haan uitgekozen. Ze lieten hem in de kamer lopen en keken waar de knappe heer heen zou gaan. In het geval als de haan kwam bij de schaal met water en begon drinken dan betekende dit dat haar man zou een dronkenlap zijn. Als was het schaal met de granen gekozen dan betekende dat verloofde of toekomstige man zou een harde werker zijn. Nou ja, als het haantje ging in de spiegel kijken betekende dit dat toekomstige verloofde is een rokkenjager. De keuze is niet echt reuze, zo te zien.
Vaak werden garen in de waarzeggerij gebruikt. De garen worden op de zelfde lengte geknipt. De meisjes gaan in een kring staan, iemand haalt een fakkel uit de kachel en ze steken de draden meteen in brand. Wiens ene sneller brandt, zal de eerste zijn die trouwt. De draad van wie dan ook uitgaat betekent dat gaat nooit trouwen.
Oma's avonturen eindigden daar niet. Tijdens het eten kondigde haar vader dat er is genoeg tijd geweest dat ze vrijgezel rond loopt. Het is hoogste tijd gekomen om te trouwen en dat ze hebben voor haar een verloofde gevonden. Mijn oma ging gelijk huilen omdat ze wou met een jonge man trouwen maar haar ouders vonden hem een arme sloeber en wouden helemaal niets over horen.
Maar er was niets aan te doen, het was noodzakelijk om zich te gehoorzamen aan het ouderlijk gezag. Ongehoorzaamheid werd in die tijd als een zware zonde beschouwd. Ze maakte dezelfde avond kennis met haar toekomstige man en schoonfamilie. En hij bleek dezelfde man te zijn …uit de spiegel ... een schoenenmaker.
Comments